Ağız yanması, yüzle ilgili ağrının sınıflandırmasına göre, tıbbi ya da dişlerle ilgili olmayan ağız içinin yanması olarak adlandırılır. Bu bazen ağız içinde değişiklik olmadan sürekli ağzın yanması ya da buna benzer ağrı olarak tanımlanır. Bu sendrom genellikle dil, damak ve dudakları etkisi altına alır. Genellikle çift taraflı olur ve tek sinirin dağılım yerine uymaz.
Ağız yanması tükürük salgısının normal olmasına rağmen, kişide ağız kuruluğu ile tat alma bozukluğunun bir arada olmasıyla görülür. İnsanlarda yaşamı boyunca %3,7-18 oranında etkili olurken, yaşlı kişilerde %40 oranında etkili olur. Kadınları erkeklerden daha fazla etkiler. Özellikle menopozda olanları ve menopoz döneminden sonra daha etkili olur. Erkeklerde ise ağız yanması kadınlardan daha erken yaşlarda görülmeye başlar. Yani kadınlarda 50 yaşlarında etkili olurken, erkeklerde 30'lu yaşlarda görülmeye başlar.
Ağız yanması çok çeşitli nedenler yüzünden, doktorlara tanıda güçlü yaşatır. Bunun tanı kriterleri net olarak belirlenmemektedir. Nedenleri çeşitlidir ve bunlar yeteri kadar anlaşılmış değildir. Rahatsızlığın belirli bir tedavi protokolü de bulunmamaktadır. Çoğu doktor hastaları nasıl tedavi edeceğini bilemez. Bu sorun hastalarda 6-7 yıl içinde biraz gerileme gösterir. Fakat genellikle kişilerin yaşam kalitesini olumsuz etkiler, psikolojik sorunların oluşmasına neden olur.
Ağız yanması tanı kriterleri
- Hastalarda her gün çift taraflı olarak ağızda yanma, uyuşma ya da karıncalanma gibi etkiler hissedilir.
- Ağız mukozasında derinlerde etkili olur
- 4-6 aydır devam etmesi gerekir
- Çoğunlukla gün boyu devam etmesi gerekir
- Uyku düzenini genellikle bozmaz
- Yemek yemekle kötüleşmediği gibi, hafifleme etkisi gösterebilir
Ağız yanmasının diğer belirtileri nelerdir?
- Tat almada bozukluk olması, ağızda kuruma, ağız içi ve diş etlerinde kaşınma, ağız kokusu ve yutma güçlüğü çekilmesi
- Susama hissi
- Kokusal algılama bozukluğu
- Baş ağrısı etkisi
- Çene ekleminde, boyun ve omuzlarda olan kaslarda ağrı hissedilmesi, gerginlik olması
- Anogenital bölgede yanma olması
- Kişinin ruh halinde değişim olması ya da ruhsal aksamaların olması
Ağız yanması neden olur?
Ağız yanması genel olarak şeker hastalığı, sjögren sendromu, mantar enfeksiyonları, folik asit, demir ve çinko elementleri eksikliği ile B grubu vitaminlerinin eksikliğinden kaynaklanır.
Ağız yanması tanısı nasıl konulur?
Hastalara bazı laboratuvar tetkikleri yapılır. Öncelikle kan örneği alınır, tam kan sayımı, Helicobacter pylori, demir, folik asit, çinko gibi taramalar yapılır. Mantar enfeksiyonlarının belirlenmesi için, damaktan ve ağız içinden kültür alınır. Ağız yanması başlangıcı genellikle diş bakımı, stresli bir yaşam ve fiziksel hastalıkla tetiklenir. Bunun yanında anksiyete, kronik yorgunluk, depresyon gibi psikiyatrik bulgular görülebilir.
Ağız yanması tedavi yaklaşımları
Öncelikle ağız yanması etkisini arttıracak besinlerden kaçınılmalıdır. Bu besinlerin arasında alkol, asitli içecekler ve baharatlı besinler bulunur. Tıbbi tedavi yaklaşımlarında ise anti depresanlar, anti konvülzan, analjezikler, bilişsel terapi gibi uygulamalar vardır. Tükürük salgısını arttırıcı ilaçlarda ağız yanmasında başarılı sonuçlar verir. Bunun dışında düşük enerjili lazer tedavisi, dil koruyucu, psikoterapi, dil sinirinin bloke edilmesi gibi tedavi yaklaşımları uygulanabilir.
