Ağız, sindirim sisteminin giriş boşluğudur. Önde dudaklardan başlayarak, arkada geniz ve yutak boşluğu sonlanan, yanlarda yanakların, üstte üst çenenin ağız tavanını yapan yumuşak ve sert damak ile altta alt çenenin ağız tabanını teşkil eden yumuşak dokulardan oluşan iç tabakanın sınırladığı boşluktur. Sindirim organı denilince ilk akla gelen ağızdır.
Yediğimiz yiyecekler önce ağıza, dudaklar, dişler ve dil vasıtasıyla alınıp burada ufaltılırlar. Tükrük vasıtasıyla da kayganlaştırılarak, küçük lokmacıklar halinde yutulurlar. Tat ve koku organları ağza giren yiyeceğin vasfını kontrol ederek, yiyeceklerin bozuk olup olmadığı da tat ve koku organlarınca anlaşılır.
Ağzımızın Anatomik Özellikleri Nelerdir?
Ağız boşluğunun sınırları
Üstte: Damak, diğer adıyla palatum bulunmaktadır. Palatum, iki kısımdır. Önde sert damak (Palatum durum), arkada yumuşak damak (Paltum molle) bulunmaktadır. Sert damak, maksillanın alt parçası olup ağız boşluğunu burun boşluğundan ayırmaya yarar. Yumuşak damak, os palatini (Palatinal kemik) tarafından oluşturulan gevşek ağız mukozasıdır. Küçük dil (Uvala palatina) yumuşak damağın submandibular ve sublingual tükürük bezleri içermektedir. Mandibula'nın corpusu ise ağız tabanını çevreler.
Ağız Boşluğunun Bölümleri
Vestibulum Oris: Diş sırası ile dudaklar ya da yanaklar arasındaki bölüme verilen ad.Cavitas Oris: Asıl ağız içi boşluğu, yanlarda ve öndeki dişlerle sınırlanmış olarak boğaz geçidine kadar uzanan boşluğa verilen ad.
Ağızdaki dişler, çene kemiklerindeki diş çukuru denen boşluklara oturmuştur. Ağız boşluğunun önde ve arkada olmak üzere iki deliği mevcuttur. Ağız deliği denilen bu bölgenin ön kısmını dudaklar çevirmiştir. Dudaklar kas ve epitel dokudan yapılı iki kıvrımdan oluşmaktadır. Dudakların kalınlıkları cinse, ırka ve yaşa göre değişmektedir. Yeni doğan bebeklerde dudaklar kalın ve büyük olmaktadır. Yaşlılarda, dişsizlerde dudaklar içeri doğru kıvrıktır.
Ağızın arka deliğine 'boğaz' denilmektedir. Boğaz, ağız içi boşluğu ile yutak boşluğunu birleştirmektedir. Boğazı üstte yumuşak damak ve onun ortasındaki küçük dil ile altta dil sırtının arka bölümü sınırlar. Dişler ağız boşluğunu iki kısma ayrılmaktadır. Bunlara ağız yayları denmektedir. Dişlerin önünde ve yanda olanına 'ağız dalızı' denir. Arkadaki yay şekli ise asıl ağız içi boşluğudur. Dişler birbirine değince, ağız ancak dilin sığabileceği bir boşluk halini alır. Alt çene üst çeneden ayrılacak olursa bu boşluk genişlemektedir. Ağız içi boşluğunun yan duvarlarını oluşturan yanaklar, kas ve örtücü hücre dokularından meydana gelmiştir. Yanaklar ve dudaklara ancak meme emen, yiyecekleri çiğneyen canlılara da rastlanır. Ağız boşluğunun içi, mukoza (Salgı) denilen ve canlı hücrelerden meydana gelmiş bir zarla örtülmektedir. Mukozanın alt kısmında sayıları çok fazla olan küçük tükürük bezleri vardır. Ağızda 3 tane ve her birinden 2'şer tane büyük tükürük bezi bulunur. Bunlar da çene altı bezleri, dil altı bezleri ve kulak altı bezleridir. Bu üç tane çift tükürük bezi yine üç çift kanallarıyla ağız boşluğuna salgılarını boşaltırlar. Ağızda salgılanan salgıların bütününe tükürük denir.
Ağızın Görevleri
- Solunumun temel olarak solunum sisteminin giriş açıklığı olan burun boşluğunun görevidir. Fakat bu burun boşluğu tıkanıklıkları veya hava açlığı duyulan durumlarda ağız yardımcı bir solunum aygıtıdır.
- Sindirim sisteminin ağız ilk açıklığı olup besinleri vücudumuza almak için, dişlerle mekanik, tükürükteki amilaz ile kimyasal olarak ilk sindiriminin başlatılması. Ağızımızda bulunan dil, ayrıca tükürükle ıslanarak çözünmeye başlayan gıdaların tat duyusunu almaktadır.
- Konuşma esnasında ağızdan ses çıkartmak için, akciğerlerden gelen havaya, dil dudaklar ve dişler yardımıyla son şeklini verir ve konuşma sesleri oluşur.
- Ağız ve ağız içini oluşturan veya çevreleyen yapılar yüz estetiğinin temel elemanlarıdır.
- Ağız boşaltım sistemine de yardımcı olmak görevlerindendir.
